Say xe và cách phòng chống

Tại sao xảy ra say xe

Say xe (Car sickness) xảy ra là do sự không tương đồng cảm giác giữa các tín hiệu mà não bạn nhận được từ mắt, tai trong (chịu trách nhiệm giữ thăng bằng) và các bộ phận còn lại của cơ thể. Sau đây là một số lý do:

1. Xung đột cảm giác:

Khi bạn đang ở trong một chiếc xe đang di chuyển, tai trong của bạn phát hiện chuyển động, gia tốc và thay đổi hướng. Tuy nhiên, nếu bạn đang nhìn vào một vật cố định bên trong xe, như một cuốn sách hoặc điện thoại, mắt bạn sẽ báo cho não biết rằng bạn không di chuyển. Thông tin xung đột này khiến não nhầm lẫn, dẫn đến các triệu chứng say xe.

2. Sự không phù hợp giữa kỳ vọng và thực tế:

Não mong đợi một số chuyển động nhất định dựa trên đầu vào thị giác và cảm giác. Khi bạn không lái xe, bạn không thể kiểm soát chuyển động của xe và những chuyển động này có thể không thể đoán trước, dẫn đến sự mất kết nối giữa những gì não mong đợi và những gì thực sự xảy ra.

3. Sự tham gia của hệ thống tiền đình:

Tai trong, một phần của hệ thống tiền đình, đóng vai trò quan trọng trong việc giữ thăng bằng và định hướng không gian. Khi cảm nhận chuyển động không khớp với những gì mắt nhìn thấy (như khi bạn ngồi yên trong xe đang di chuyển), não có thể hiểu sai đây là vấn đề, và kích hoạt buồn nôn như một cơ chế phòng vệ.

4. Giảm tầm nhìn:

Nếu bạn ở vị trí không thể nhìn thấy con đường hoặc đường chân trời (như ngồi ở ghế sau hoặc nhìn xuống sách), não của bạn có ít thông tin hơn để điều hòa chuyển động mà nó cảm thấy với những gì nó nhìn thấy, làm tăng khả năng say xe.

Tóm lại, say xe là do xung đột giữa thông tin cảm giác được não xử lý, dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn và đổ mồ hôi.

Tại sao người lái xe thường ít bị say xe hơn hành khách, ngay cả khi họ dễ bị say tàu xe?

Vì một số lý do sau:

1. Tham gia tích cực:

Khi lái xe, người lái xe tích cực tham gia vào việc điều khiển phương tiện. Sự tham gia này giúp não dự đoán chuyển động của xe, giảm sự không tương đồng cảm giác gây ra say xe. Não có khả năng dự đoán chuyển động của xe tốt hơn vì người lái xe đang đưa ra quyết định và nhận thức được những gì sẽ xảy ra tiếp theo (rẽ, phanh, tăng tốc, v.v.).

2. Tập trung thị giác:

Người lái xe có xu hướng tập trung nhiều hơn vào con đường phía trước, giúp điều chỉnh đầu vào thị giác của họ với cảm giác chuyển động của cơ thể. Điều này làm giảm sự khác biệt giữa chuyển động mà tai trong cảm nhận (phát hiện chuyển động) và những gì mắt nhìn thấy, một nguyên nhân phổ biến gây say xe.

3. Kiểm soát môi trường:

Người lái xe kiểm soát môi trường của mình nhiều hơn, họ có thể điều chỉnh tốc độ, nghỉ giải lao hoặc mở cửa sổ để lấy không khí trong lành. Những hành động này có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn.

Ngược lại, hành khách thường bị say xe vì họ không kiểm soát được phương tiện và có thể tập trung vào những thứ bên trong xe (như sách hoặc điện thoại), làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng về cảm giác giữa những gì cơ thể cảm nhận và những gì mắt họ nhìn thấy.

Để tránh say xe, có một số cách bạn có thể thử

1. Tập trung nhìn vào đường chân trời

– Nhìn ra bên ngoài: Cố gắng nhìn vào một điểm ổn định bên ngoài xe, như đường chân trời. Điều này giúp điều chỉnh các tín hiệu thị giác với chuyển động mà cơ thể bạn đang trải qua.

– Ngồi ở ghế trước: Ngồi ở ghế trước giúp bạn có tầm nhìn rõ hơn về đường, giúp não bạn dự đoán được chuyển động của xe.

2. Giảm thiểu chuyển động đầu

– Giữ đầu cố định: Giảm thiểu các chuyển động đầu không cần thiết để giảm sự không khớp cảm giác. Bạn có thể sử dụng gối kê cổ hoặc tựa đầu để giữ đầu ổn định.

3. Tránh đọc hoặc sử dụng màn hình

– Hạn chế tập trung cận cảnh: Tránh đọc sách, nhìn vào điện thoại hoặc bất kỳ hoạt động nào đòi hỏi bạn phải tập trung vào thứ gì đó bên trong xe, vì điều này có thể làm tăng sự mất kết nối giữa tín hiệu thị giác và chuyển động.

4. Không khí trong lành và thông gió

– Hít thở không khí trong lành: Mở cửa sổ hoặc sử dụng máy điều hòa để giữ không khí trong lành và mát mẻ. Không khí ngột ngạt, ấm áp có thể làm tình trạng buồn nôn trở nên tồi tệ hơn.

– Nghỉ ngơi: Dừng xe và nghỉ ngơi nếu bạn đang đi một chặng đường dài. Đi bộ xung quanh có thể giúp thiết lập lại cảm giác cân bằng của cơ thể.

5. Giữ đủ nước và ăn nhẹ

– Ăn các bữa ăn nhỏ, nhẹ: Tránh các bữa ăn lớn hoặc nhiều dầu mỡ trước và trong chuyến đi, vì dạ dày trống rỗng hoặc quá no có thể khiến bạn dễ buồn nôn hơn.

– Giữ đủ nước: Uống nước để giữ đủ nước, nhưng tránh rượu và caffeine, có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

6. Vị trí trong xe

– Ngồi ở phía trước: Nếu có thể, hãy ngồi ở ghế hành khách phía trước, nơi chuyển động ít rõ rệt hơn.

– Hướng về phía trước: Luôn ngồi hướng về phía trước để giảm sự không phù hợp về cảm giác.

7. Gừng hoặc bạc hà

– Các biện pháp khắc phục tự nhiên: Gừng và bạc hà được biết là có tác dụng giảm buồn nôn. Bạn có thể thử kẹo gừng, trà hoặc thực phẩm bổ sung trước và trong chuyến đi.

8. Thuốc

– Thuốc không kê đơn: Các loại thuốc như dimenhydrinate (Dramamine) hoặc meclizine (Bonine) có thể giúp ngăn ngừa và điều trị say tàu xe. Nên uống những loại thuốc này trước chuyến đi theo chỉ dẫn.

– Đối với những trường hợp nghiêm trọng, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ, người có thể kê đơn thuốc mạnh hơn như miếng dán scopolamine.

9. Sử dụng phương pháp áp cứu

– Vòng áp cứu: Đeo vòng áp cứu trên cổ tay có thể giúp ngăn ngừa buồn nôn. Những vòng này nhắm vào huyệt P6 (Neiguan), được cho là có tác dụng làm giảm say tàu xe.

Bằng cách thực hiện các cách này, bạn có thể giảm khả năng bị say xe và có một chuyến đi thoải mái hơn.