Ly giải cơ vân do thuốc điều trị

Sơ lược

Ly giải cơ vân (Rhabdomyolysis) xảy ra khi mô cơ bị tổn thương, phóng thích lượng lớn các protein và chất điện giải vào máu. Việc này có thể gây tổn hại cho tim, thận, gan, đường tiêu hóa và hệ thần kinh, hoặc thậm chí có thể gây tử vong. Ngoài các nguyên nhân như tiếp xúc với nhiệt, gắng sức và chấn thương, thuốc điều trị cũng là nguyên nhân gây ra bệnh lý này. Điều chú ý là mô cơ tim hầu như không bị ảnh hưởng hoặc chỉ bị ảnh hưởng thứ phát, do hậu quả của sự mất cân bằng điện giải hoặc cân bằng acid-base.

Mặc dù tỷ lệ tử vong do ly giải cơ vân do thuốc vẫn chưa được biết vì hầu hết các trường hợp không được báo cáo, nhưng được ước tính khoảng 5% đến 25% trường hợp ly giải cơ vân cấp tính dẫn đến suy thận và khoảng 10% đến 40% bệnh nhân tiêu cơ vân phát triển thành suy thận cấp tính.

Các loại thuốc có thể là nguyên nhân gây ly giải cơ vân

Thuốc kê toa

Statins
Fibrates
Thuốc lợi tiểu
Thuốc chống trầm cảm
Thuốc chống loạn thần
Thuốc benzodiazepin
Thuốc giảm đau gây nghiện (Opioids)
Theophyllines (kể cả caffein)
Thuốc an thần
NSAID (kể cả salicylat)
Thuốc kháng cholinergic
Ciclosporin
Nhiều loại thuốc khác

Lạm dụng chất gây nghiện

Rượu bia
Cocain
Amphetamines và 3,4-methylenedioxymethamphetamine (MDMA, Thuốc lắc)
Heroin và các dạng opioids khác
Phencyclidine (PCP)

Triệu chứng lâm sàng

Các triệu chứng của ly giải cơ vân do thuốc ban đầu có thể khó xác định, các triệu chứng thường nhẹ và có thể bỏ qua, bao gồm:

Đau cơ ở vai, đùi hoặc lưng dưới
Yếu cơ chi
Nước tiểu màu đỏ sẫm hoặc nâu
Giảm đi tiểu hoặc khó đi tiểu
Đau bụng, buồn nôn và ói mửa
Sốt
Nhịp tim nhanh
mất nước
Mất ý thức

Xét nghiệm chuẩn đoán

Phân tích nước tiểu dưới kính hiển vi: huyết sắc tố dương tính nhưng không có hiện diện tế bào hồng cầu
Xét nghiệm myoglobin nước tiểu: dương tính
Xét nghiệm myoglobin huyết thanh: dương tính
Creatine phosphokinase huyết thanh (CPK): tăng rất cao
Kali huyết thanh: tăng cao (có thể cao đến mức nguy hiểm)

Điều trị

Việc chẩn đoán sớm và quản lý kịp thời các biến chứng là rất quan trọng. Việc quản lý ly giải cơ vân cấp tính chủ yếu là ngăn ngừa sự phát triển của suy thận cấp. Cần tư vấn với bác sĩ chuyên khoa thận, nhằm tăng cường loại bỏ myoglobin khỏi thận.

Cần truyền dịch tĩnh mạch và lợi tiểu như mannitol hoặc furosemide cũng được sử dụng để thúc đẩy bài tiết myoglobin.
Nếu lượng nước tiểu đủ, có thể dùng bicarbonate để duy trì trạng thái kiềm hóa nước tiểu. Điều này giúp ngăn chặn sự phân ly myoglobin thành các hợp chất độc hại.
Tăng kali máu nên được điều trị nếu có.

Nguồn tham khảo: