Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ

Sơ lược 

Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ (Non-small cell lung cancer: NSCLC) là một trong 2 nhóm của ung thư phổi (nhóm còn lại là ung thư phổi tế bào nhỏ). NSCLC là nhóm ung thư phổi phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% tổng số ca ung thư phổi, bao gồm các phân nhóm như ung thư biểu mô tuyến (adenocarcinoma), ung thư biểu mô tế bào vảy (squamous cell carcinoma), và ung thư biểu mô tế bào lớn (large cell carcinoma), chúng được nhóm lại vì có biểu hiện và điều trị tương tự nhau. Những loại ung thư này thường phát triển và lây lan chậm hơn ung thư phổi tế bào nhỏ (small cell lung cancer: SCLC).

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính gây ra NSCLC là tiếp xúc lâu dài với các chất gây ung thư, đặc biệt là khói thuốc lá. Tuy nhiên, các yếu tố khác cũng có thể góp phần vào sự phát triển của NSCLC:

• Hút thuốc: Nguyên nhân hàng đầu gây ra NSCLC, chiếm khoảng 85% các trường hợp. Nguy cơ tăng theo lượng và thời gian hút thuốc.
• Hút thuốc lá thụ động: Tiếp xúc với khói thuốc lá từ người khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc NSCLC.
• Khí radon: Một loại khí phóng xạ tự nhiên có thể tích tụ trong nhà và là nguyên nhân hàng đầu thứ hai gây ra ung thư phổi.
• Tiếp xúc với amiăng: Tiếp xúc với amiăng trong nghề nghiệp làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi.
• Ô nhiễm không khí: Tiếp xúc lâu dài với các chất gây ô nhiễm không khí, bao gồm khí thải diesel và các chất ô nhiễm công nghiệp, có thể góp phần gây ra NSCLC.
• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình mắc ung thư phổi có thể làm tăng nhẹ nguy cơ, đặc biệt là ở những người không hút thuốc.
• Tiếp xúc với chất gây ung thư trong nghề nghiệp: Một số hóa chất và chất, chẳng hạn như asen, niken và crom, có liên quan đến ung thư phổi.

Triệu chứng

NSCLC thường không gây ra triệu chứng cho đến khi bệnh tiến triển, nhưng khi các triệu chứng xuất hiện, chúng có thể bao gồm:

• Ho dai dẳng: Ho không khỏi hoặc trở nên trầm trọng hơn theo thời gian.
• Đau ngực: Đau hoặc khó chịu ở ngực có thể liên tục hoặc trầm trọng hơn khi hít thở sâu hoặc ho.
• Khó thở: Khó thở hoặc cảm thấy khó thở.
• Khàn giọng: Thay đổi giọng nói, bao gồm khàn giọng.
• Giảm cân ngoài ý muốn: Giảm cân đột ngột, không rõ nguyên nhân.
• Mệt mỏi: Mệt mỏi dai dẳng hoặc thiếu năng lượng.
• Ho ra máu: Ho ra máu hoặc đờm màu gỉ sắt.
• Nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên: Nhiễm trùng tái phát như viêm phế quản hoặc viêm phổi.
• Chán ăn: Giảm hứng thú ăn uống.

Chẩn đoán

Chẩn đoán NSCLC bao gồm một số bước, bắt đầu bằng đánh giá lâm sàng kỹ lưỡng và sau đó sử dụng nhiều kỹ thuật chụp ảnh và sinh thiết khác nhau:

Xét nghiệm hình ảnh:

• Chụp X-quang ngực: Thường là xét nghiệm đầu tiên để xác định khối u hoặc nốt bất thường trong phổi.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Cung cấp hình ảnh cắt ngang chi tiết về phổi và ngực, giúp xác định kích thước, hình dạng và vị trí của khối u.
• Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET): Thường được sử dụng để phát hiện sự lây lan của ung thư đến các bộ phận khác của cơ thể.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Được sử dụng để đánh giá khả năng di căn, đặc biệt là ở não hoặc tủy sống.

Sinh thiết:

• Qua nội soi phế quản: Một ống mỏng, mềm được đưa qua miệng hoặc mũi vào phổi để lấy mẫu mô.
• Sinh thiết kim: Một cây kim được đưa qua thành ngực để lấy mẫu mô phổi.
• Sinh thiết phẫu thuật: Trong một số trường hợp, cần phải thực hiện thủ thuật xâm lấn hơn như phẫu thuật mở ngực hoặc phẫu thuật nội soi ngực có hỗ trợ video (VATS) để lấy mô.

Xét nghiệm bệnh lý và phân tử:

• Các mẫu sinh thiết được kiểm tra dưới kính hiển vi để xác nhận loại ung thư phổi.
• Có thể tiến hành các xét nghiệm phân tử để xác định các đột biến hoặc dấu hiệu di truyền cụ thể, chẳng hạn như EGFR, ALK hoặc PD-L1, có thể hướng dẫn liệu pháp nhắm mục tiêu.

Điều trị

Việc điều trị NSCLC phụ thuộc vào giai đoạn ung thư, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và các đặc điểm cụ thể của khối u. Các lựa chọn điều trị phổ biến bao gồm:

• Phẫu thuật: Thường được sử dụng cho NSCLC giai đoạn đầu để loại bỏ khối u hoặc một phần phổi (cắt thùy phổi, cắt bỏ phổi hoặc cắt bỏ nêm).
• Xạ trị: Sử dụng các tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư, có thể là phương pháp điều trị chính hoặc sau phẫu thuật để loại bỏ các tế bào ung thư còn sót lại.
• Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào ung thư phân chia nhanh, thường được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị khác hoặc đối với NSCLC giai đoạn tiến triển.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu: Bao gồm các loại thuốc nhắm vào các đột biến hoặc protein cụ thể trong tế bào ung thư, chẳng hạn như chất ức chế EGFR (ví dụ: erlotinib), chất ức chế ALK (ví dụ: crizotinib) hoặc các loại khác tùy thuộc vào cấu hình di truyền của khối u.
• Liệu pháp miễn dịch: Sử dụng các loại thuốc giúp hệ thống miễn dịch nhận biết và tấn công các tế bào ung thư. Ví dụ bao gồm các chất ức chế điểm kiểm soát như pembrolizumab và nivolumab.
• Chăm sóc giảm nhẹ: Tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống, đặc biệt là ở giai đoạn tiến triển của bệnh.

Tiên lượng

Tiên lượng cho NSCLC thay đổi rất nhiều tùy thuộc vào giai đoạn chẩn đoán, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và phản ứng với điều trị:

• NSCLC giai đoạn đầu (Giai đoạn I và II): Khi phát hiện sớm và được điều trị bằng phẫu thuật hoặc liệu pháp kết hợp, tiên lượng sẽ tốt hơn, với tỷ lệ sống sót sau 5 năm dao động từ 60% đến 90%.
• NSCLC tiến triển tại chỗ (Giai đoạn III): Tỷ lệ sống sót sau 5 năm thấp hơn, dao động từ 20% đến 30%, vì ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết và mô gần đó.
• NSCLC tiến triển (Giai đoạn IV): Tiên lượng thường kém, với tỷ lệ sống sót sau 5 năm khoảng 1% đến 10%. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị mới hơn như liệu pháp nhắm mục tiêu và liệu pháp miễn dịch đang cải thiện kết quả cho một số bệnh nhân.

Các yếu tố khác: Sự hiện diện của một số đột biến gene có thể được nhắm mục tiêu bằng các loại thuốc cụ thể, sức khỏe tổng thể, độ tuổi và phản ứng với điều trị cũng có thể ảnh hưởng đến tiên lượng.

Với những tiến bộ liên tục trong điều trị, bao gồm các phương pháp y học cá nhân hóa, triển vọng cho bệnh nhân NSCLC tiếp tục được cải thiện, đặc biệt là đối với những người có đột biến gene cụ thể hoặc những người đáp ứng tốt với các liệu pháp mới hơn.

Cần lưu ý rằng đây là nội dung tổng quan và không thể thay thế lời khuyên của các bác sỹ chuyên khoa. Nếu bạn lo lắng hoặc có các triệu chứng liên quan, điều cần thiết là tham khảo ý kiến của bác sỹ chuyên khoa để được đánh giá và hướng dẫn thích hợp.