Huyết áp

Huyết áp (Blood pressure) là lực tác dụng của máu lưu thông lên thành mạch máu. Đây là thông số sinh lý quan trọng đảm bảo cung cấp oxy và chất dinh dưỡng thích hợp cho các mô và cơ quan. Huyết áp được đo bằng milimét thủy ngân (mmHg) và được biểu thị bằng hai giá trị:

1. Huyết áp tâm thu: Áp suất khi tim co bóp (bơm máu).
2. Huyết áp tâm trương: Áp suất khi tim giãn ra giữa các co bóp.

Ví dụ, chỉ số 120/80 mmHg cho biết huyết áp tâm thu là 120 mmHg và huyết áp tâm trương là 80 mmHg.

Phân loại huyết áp:

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA):

1. Bình thường:

• Tâm thu: <120 mmHg
• Tâm trương: <80 mmHg

2. Tăng:

• Tâm thu: 120–129 mmHg
• Tâm trương: <80 mmHg

3. Huyết áp cao:

• Giai đoạn 1: Tâm thu 130–139 mmHg hoặc Tâm trương 80–89 mmHg
• Giai đoạn 2: Tâm thu ≥140 mmHg hoặc Tâm trương ≥90 mmHg

4. Cao huyết áp nguy kịch (cần được chăm sóc y khoa ngay lập tức):

• Tâm thu >180 mmHg và/hoặc Tâm trương >120 mmHg

Các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp

• Lưu lượng tim: Lượng máu mà tim bơm mỗi phút.
• Sức cản ngoại vi: Sức cản đối với dòng máu chảy trong mạch máu.
• Thể tích máu: Tổng lượng máu lưu thông.
• Độ đàn hồi của mạch máu: Động mạch cứng hoặc hẹp làm tăng huyết áp.
• Tuổi tác, di truyền và lối sống: Tuổi tác, tiền sử gia đình, chế độ ăn uống, căng thẳng và mức độ hoạt động thể chất đóng vai trò quan trọng.

Nguyên nhân gây ra huyết áp bất thường:

• Huyết áp cao: Các yếu tố nguy cơ như béo phì, lượng muối ăn vào cao, lối sống ít vận động, căng thẳng, hút thuốc, uống rượu, bệnh thận hoặc rối loạn nội tiết tố.
• Hạ huyết áp: Mất nước, mất máu, các vấn đề về tim, rối loạn nội tiết hoặc một số loại thuốc nhất định.

Đo huyết áp:

• Huyết áp thường được đo bằng máy đo huyết áp và ống nghe hoặc bằng máy theo dõi kỹ thuật số tự động.
• Đảm bảo kỹ thuật phù hợp: Bệnh nhân phải ngồi, thư giãn, cánh tay ngang tầm tim.

Quản lý và phòng ngừa

– Chế độ ăn uống lành mạnh (ví dụ: chế độ ăn DASH, ít natri, nhiều trái cây và rau).
– Hoạt động thể chất thường xuyên.
– Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
– Hạn chế rượu và bỏ thuốc lá.

Duy trì huyết áp khỏe mạnh là điều cần thiết cho sức khỏe tổng thể, vì cả huyết áp cao và huyết áp thấp đều có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Theo dõi thường xuyên và chăm sóc phòng ngừa là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro.