Thoái hóa võng mạc teo dạng bản đồ

Sơ lược

Thoái hóa võng mạc teo dạng bản đồ (Geographic atrophy: GA) là một dạng của thoái hóa hoàng điểm liên quan đến tuổi cao (age-related macular degeneration: AMD) giai đoạn cuối. Bệnh tiến triển mãn tính, đặc trưng bởi sự thoái hóa teo rõ rệt cục bộ ở mô võng mạc bên ngoài, biểu mô sắc tố võng mạc và mao mạch. Nó thường bắt đầu ở vùng quanh nhãn cầu và mở rộng ra hố thị giác theo thời gian, hình thành ám điểm trung tâm và mất thị lực vĩnh viễn. Vùng thoái hóa teo đôi khi trông giống như hình bản đồ khi kiểm tra võng mạc, nên được gọi là thoái hóa võng mạc teo dạng bản đồ đặc trưng

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của thoái hóa võng mạc teo dạng bản đồ vẫn chưa được hiểu đầy đủ, nhưng nó được cho là có liên quan đến sự kết hợp của các yếu tố di truyền, môi trường và lối sống. Tính nhạy cảm di truyền đóng một vai trò quan trọng, với một số biến thể gen nhất định có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển AMD. Ngoài ra, stress oxy hóa và viêm được cho là góp phần vào sự tiến triển của bệnh.

Triệu chứng

Ở giai đoạn đầu, có thể không gây ra các triệu chứng đáng chú ý. Tuy nhiên, khi tình trạng tiến triển, các triệu chứng sau đây có thể trở nên rõ ràng:

• Tầm nhìn trung tâm bị mờ hoặc méo mó
• Khó đọc, khó nhận dạng khuôn mặt hoặc thực hiện các công việc chi tiết
• Giảm khả năng nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu
• Xuất hiện các ám điểm hoặc trống trong trường thị giác trung tâm
• Tăng độ nhạy với ánh sáng chói

Chẩn đoán

Bệnh thường được chẩn đoán thông qua kiểm tra mắt toàn diện, có thể bao gồm những điều sau đây:

• Khám kiểm tra võng mạc và điểm vàng bằng cách sử dụng các thấu kính đặc biệt để phát hiện các dấu hiệu teo dạng bản đồ.
  Hình ảnh đáy mắt tự phát huỳnh quang (Fundus autofluorescence: FAF): Kỹ thuật hình ảnh này cung cấp các khu vực teo biểu mô sắc tố võng mạc và có thể hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi bệnh.
• Chụp cắt lớp kết hợp quang học (Optical coherence tomography: OCT): Hình ảnh OCT cho phép chụp ảnh mặt cắt ngang chi tiết của võng mạc, cho phép hình dung các lớp võng mạc và xác định các vùng mỏng và thoái hóa.

Điều trị

Chưa có phương pháp điều trị cụ thể nào có thể đảo ngược tác động của thoái hóa võng mạc teo dạng bản đồ. Trọng tâm của quản lý thường là làm chậm sự tiến triển của bệnh và tối ưu hóa thị lực còn lại. Một số phương pháp tiềm năng bao gồm:

• Thay đổi lối sống: Áp dụng lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và không hút thuốc có thể giúp giảm nguy cơ tiến triển của AMD.
• Bổ sung dinh dưỡng: Một số vitamin và khoáng chất, chẳng hạn như vitamin C và E, kẽm, đồng và lutein/zeaxanthin, có thể được khuyên dùng trong các công thức cụ thể được gọi là chất bổ sung AREDS và AREDS2.
• Thiết bị hỗ trợ thị lực kém: Những thiết bị hỗ trợ này, chẳng hạn như kính lúp và kính thiên văn, có thể giúp những người bệnh tận dụng tối đa thị lực còn lại của họ.

Tiên lượng

Tình trạng tiến triển và tiên lượng của thoái hóa võng mạc teo dạng bản đồ thay đổi từ người này sang người khác. Khi bệnh tiến triển, mất thị lực trung tâm có thể ảnh hưởng đáng kể đến các hoạt động hàng ngày, khiến việc đọc, lái xe và nhận diện khuôn mặt trở nên khó khăn. Khám mắt thường xuyên và can thiệp sớm có thể giúp kiểm soát tình trạng và duy trì thị lực càng lâu càng tốt.