Lineage switch

Trong lĩnh vực sinh học, “Lineage switch” (chuyển dòng tế bào) là một hiện tượng hiếm gặp, thường được đề cập trong bối cảnh bệnh bạch cầu cấp (acute leukemia). Đây là quá trình mà tế bào bạch cầu ác tính, ban đầu thuộc một dòng tế bào (ví dụ: dòng lympho), sau đó chuyển đổi thành một dòng tế bào khác (ví dụ: dòng tủy) khi bệnh tái phát hoặc trong quá trình điều trị.

• Bối cảnh bệnh lý: Hiện tượng này chủ yếu xảy ra trong bệnh bạch cầu cấp, đặc biệt là khi bệnh nhân tái phát sau điều trị hóa trị hoặc miễn dịch liệu pháp. Phổ biến nhất là sự chuyển đổi từ Bệnh bạch cầu cấp dòng nguyên bào lympho (ALL) sang bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML), mặc dù điều ngược lại cũng có thể xảy ra.

Cơ chế:

Cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng có một số giả thuyết được đưa ra:

• Tính dễ biến đổi dòng vô tính: Một số bệnh bạch cầu có thể bắt nguồn từ tế bào tiền thân chưa trưởng thành, đa năng, có khả năng biệt hóa thành các dòng vô tính khác nhau. Khi hóa trị có thể tiêu diệt dòng tế bào đã biệt hóa nổi trội, cho phép một dòng tế bào phụ vô tính sống sót và chuyển đổi dòng tế bào khác để trở nên kháng thuốc.
• Áp lực chọn lọc điều trị: Các liệu pháp miễn dịch, chẳng hạn như các liệu pháp nhắm vào CD19 trên ALL tế bào B, có thể loại bỏ hoàn toàn quần thể tế bào B. Điều này buộc các tế bào ung thư còn lại phải “lập trình lại” và biểu hiện các dấu hiệu khác nhau, dẫn đến hình thành một dòng tế bào mới mà phương pháp điều trị hiện tại không đạt hiệu quả.

Ý nghĩa lâm sàng:

“Lineage switch” là một hiện tượng đáng lo ngại vì nó thường liên quan đến:

• Tiên lượng xấu: Bệnh nhân trải qua hiện tượng này thường có tiên lượng kém hơn.
• Khó khăn trong điều trị: Sự thay đổi dòng tế bào đòi hỏi phải thay đổi phác đồ điều trị, từ liệu pháp nhắm vào dòng tế bào lympho sang dòng tế bào tủy, gây phức tạp cho quá trình quản lý bệnh.

Tóm lại, “Lineage switch” là một ví dụ về sự “linh hoạt” của tế bào ung thư, cho phép chúng thay đổi bản chất để trốn tránh và chống lại các liệu pháp điều trị hiện có.